Samen met de hondjes sta ik aan het begin van een wandelpad in de Mepperdennen, een mystiek bos vlakbij Meppen. Magisch Drenthe wordt de omgeving genoemd. En magisch is het zeker. Tugba rent voor ons uit. Zij mag los. Kancho niet. Althans niet in het bos. Als hij ook maar iets van wild in de neus krijgt, raakt hij alle aandacht voor ons kwijt. Ook nu trekt hij behoorlijk aan de riem. Welke muis heeft zijn aandacht getrokken? Maar nee, hij sjouwt naar het vennetje. Zeg maar gerust ven trouwens. Daar blijft hij staan. Tugba voegt zich bij ons. Met zijn drieën staan we stil bij het water en de flarden mist die er overheen bewegen. De witte wieben dansen over het ven. Het is waterkoud, en toch blijven we hier een poosje staan. In stilte. Een heerlijke, alles doordringende stilte.
Ik heb altijd van stilte gehouden. Als kind al. Ik hield me het liefst stil. Zo stil dat een docent op de basisschool mij op een dag bij zich riep. Ik was toen een jaar of 10. De docent zei dat ik best wel eens geluid mocht maken. Waarop ik knikte. In stilte. Door de jaren heen ben ik wel wat meer geluid gaan maken. En toch voel ik me nu nog steeds het fijnst met stilte in en om me heen. In stilte kan ik zoveel horen. Bomen en dieren. Hoe het echt met iemand gaat. Verhalen. Inzichten en wijsheid. Mijn gevoel. De essentie van een lied of een schilderij.
“Hoe stiller je wordt, hoe meer je kunt horen.”
Jalal ad-Din Rumi, een Perzische filosoof en dichter uit de 13e eeuw
In stilte vind je antwoorden op vragen of vinden antwoorden op vragen jou. In deze tijd lopen veel mensen met vragen rond. Waarom gebeurt dit of dat? Moet ik dat wel of niet doen? Is het waar of niet? Logisch. Ik loop rond met soortgelijke vragen. Sommige vragen kunnen hardnekkig in je hoofd blijven ronddwalen, naarstig op zoek naar een antwoord. De stem in je hoofd doet zijn best om antwoorden te geven. Misschien komt het hierdoor of daardoor. Misschien moet ik dit of dat doen. En voordat je het weet produceert de stem in je hoofd zoveel geluid dat er geen ruimte meer is voor stilte. Daar waar elk antwoord op elke mogelijke vraag zich bevindt. Wanneer ik merk dat een vraag steeds meer geluid teweegbrengt in mijn hoofd, laat ik de vraag en het geluid voor wat ze zijn en probeer ik me te verbinden met stilte. In stilte hoor ik mijn gevoel. Luid en duidelijk. Dan weet ik of ik iets wel of niet moet doen. Of iets waar is of niet waar. Soms hoor ik antwoorden. Hoor ik niets, dan ben ik er gewoon nog niet klaar voor om een antwoord te ontvangen.
Geluid wordt best wel overschat, en stilte onderschat. Misschien ook niet zo gek. Geluid trekt heel makkelijk aandacht, terwijl stilte bewuste aandacht vraagt. Soms trekt geluid zoveel aandacht dat het verandert in lawaai. Hoe meer ik in contact sta met stilte, hoe meer het me opvalt hoeveel lawaai er eigenlijk in de wereld is. Ook onnodig lawaai waar ik wel eens moe van word.
Op zulke momenten ga ik het liefst alleen met de hondjes de natuur in. Hier kun je heel makkelijk met stilte in contact komen. En in de winter helemaal. Het is er nu stiller dan in andere seizoenen. Al het leven heeft zich naar binnen gekeerd. Naar de stilte. Elk jaar opnieuw verbaas ik me over het contrast met de menselijke wereld. Hoe stiller de natuur wordt, hoe meer het lawaai toeneemt in de aanloop naar de feestdagen. In de maand met het minste daglicht doet de mens druk. Waar komt dat vandaan? Heeft het misschien te maken met angst voor de stilte?
Er zijn mensen die bang worden als er een stilte valt in een gesprek en die daarom maar blijven door praten. Ik vind niets fijner dan even stilte in een gesprek. Uitgesproken woorden kunnen landen. In die stilte kan je aandacht gaan naar wat je op dat moment voelt. Misschien neemt een gesprek een bepaalde wending die helemaal niet fijn voelt voor je en kun je dat in de stilte opmerken en het gesprek een andere draai geven. Je merkt van alles op wat je mist als je verstrikt raakt in een onafgebroken uitwisseling van woorden.
Vreemde uitdrukking eigenlijk: er valt een stilte. Ik ervaar het precies andersom: er valt geluid in de stilte. Stilte is er altijd als de basis van alles. Uit stilte komt geluid voort en in stilte verdwijnt datzelfde geluid weer. Geluid is een tijdelijke onderbreking van blijvende stilte. Ook als geluid aanzwelt tot lawaai, misschien zelfs oorverdovend, kun je altijd terugkeren naar de stilte. Je zou het stilvallen van veel menselijke activiteiten in de huidige omstandigheden ook kunnen zien als een uitnodiging hiervoor.
Tugba, Kancho en ik staan nog altijd bij het ven in de Mepperdennen. Ik hoor de witte wieben. Ze vertellen een verhaal over stilte. Een verhaal voor het nieuwe jaar. Wat er dit jaar ook op je afkomt, de stilte is er. Je hoeft hem er alleen maar te laten zijn. Ik bedank de witte wieben. Ze dansen verder over het water. Tugba zet een sprintje in, terug naar het wandelpad. Kancho volgt haar, met mij op sleeptouw. Wonderlijk toch. Alsof zij weten dat we hier nu klaar zijn en onze weg weer kunnen vervolgen. Maar ja, is het zo wonderlijk? Dieren leven grotendeels in stilte. De hondjes hebben vast meer gehoord dan ik. In stilte loop ik het nieuwe jaar tegemoet.